بزرگترین جشنوارۀ «شکسپیر» همزمان با المپیکِ لندن

بریتانیایی ها آماده شده اند تا همزمان با المپیک ۲۰۱۲ لندن دست به یک نمایش بزرگ فرهنگی بزنند. و هنگامی که صحبت از «نمایش» می شود، چه ابزاری بهتر از «تئاتر» و «نمایش» ؟

به گزارش روزنامۀ گاردین سال ۲۰۱۲ گروه های تئاتری مختلفی از سراسر جهان در لندن گرد هم  جمع می شوند تا تولیدات خود از آثار «شکسپیر» را در قالب بزرگترین «جشنوارۀ شکسپیر» در تاریخ تئاتر جهان به نمایش بگذارند.

 این فستیوال که از اواخر  آوریل سال ۲۰۱۲ شروع خواهد شد، ۷ ماه ادامه خواهد داشت و شامل نزدیک به ۷۰ تئاتر، نمایشگاه، رویداد آنلاین و فعالیت آموزشی خواهد بود که با اتکا به آثار «شکسپیر» شکل می گیرند.

حرفه ای ها در کنار مردم معمولی

برخی از مهمترین کمپانی های بزرگ و حرفه ای بریتانیا که سابقۀ درخشانی در اجرای آثار «شکسپیر» دارند، خود را برای حضوری قدرتمند در این جشنواره آماده کرده اند.

از جملۀ آنها می شود به «رویال شکسپیر کمپانی» اشاره کرد که با دو نمایش، نقش ویژه ای در این جشنواره ایفا خواهد کرد. «تئاتر ملی بریتانیا» نمایش «تیمون آتنی» را با حضور سیمون راسل بیل (Simon Russell Beale )، که یکی از بهترین بازیگران شکسپیرین دوران خود محسوب می شود، و همچنین «شاه لیر» را  با بازی جاناتان پرایس (Jonathan Pryce) به نمایش می گذارد.

و «تئاتر گلوب» که در واقع سالن تئاتری بازسازی شده ای متعلق به دوران شکسپیر است، در این طول این جشنواره، فضا را برای یک رویداد بین المللی بزرگ، یعنی میزبانی اجرای تمام ۳۷ نمایشنامۀ شکسپیر، آن هم با اجراهایی از کشورهای گوناگون به ۳۷ زبان مختلف، مهیا می کند.

اما علاوه برحضور نزدیک به هزار هنرمند حرفه ای بریتانیایی و خارجی، این فستیوال شامل بخش های برای هنرمندان غیرحرفه ای، کودکان، نوجوانان و جوانان (افراد ۱۱ تا ۲۵ سال) و بخش ویژه ای برای معلمان خواهد بود که تخمین زده می شود ۷,۲۰۰غیرحرفه ای در آنها مشارکت خواهند داشت.

بر اساس تحقیقاتی که «رویال شکسپیر کمپانی» انجام داده است، «شکسپیر» هنوز مهمترین نویسنده ای است که آثارش در دنیا بیشترین خواننده را داراست.

بر اساس این پژوهش امروزه نیمی از دانش آموزان جهان (حدود ۶۴ میلیون نفر در سال) آثار وی را مورد مطالعه قرار می دهند. علاوه بر بریتانیا در بسیاری کشورها جهان نظیر استرالیا، آذربایجان، کانادا، روسیه، چین، جمهوری چک، بلغارستان، دانمارک، لهستان، هند، ایرلند، ایتالیا، کویت، عمان، آمریکا، عربستان سعودی، آفریقای جنوبی، فیلیپین، ویتنام، سودان، اکراین و ازبکستان مطالعۀ بخشی آثار «شکسپیر» در مقطعی از تحصیل به عنوان قسمتی از برنامۀ درسی دانش آموزان گنجانده شده است.

اما چنین میزان نفوذی ممکن نبوده است مگر آنکه آثار «شکسپیر» این قابلیت را داشته باشند تا فراتر از مرزهای ملی و تاریخی ابتدایی خود، بتوانند با فرهنگ های مختلف ارتباطی عمیق برقرار کنند و هنوز بیانگر بخشی از ذعذعه های امروزی انسان های معاصر در نقاط مختلف جهان باشند. و به همین خاطر راث مکنزی (Ruth Mackenzie)، مدیر المپیاد فرهنگی بریتانیا، معتقد است: «شکسپیر امروز متعلق به تمام بشر است. هر ملتی با شکسپیر مانند نویسنده ای از فرهنگ خود به گفتگو می نشیند».

تمام وسوسه های بشری

بخش مهمی از جشنوارۀ شکسپیر به جستجوی جلوه های آثار «شکسپیر» در جهان معاصر و فرهنگ های مختلف می پردازد. نیل مک گرگور (Neil MacGregor)، مدیر موزه بریتانیا، که با برگزاری نمایشگاهی از آثار هنری و تاریخی مربوط به آثار «شکسپیر»در این جشنواره مشارکت خواهد داشت، می گوید: «شکسپیر، امروز بخشی از میراث تمامی جهانیان است». به اعتقاد او برگزاری چنین جشنواره ای در کنار رویداد بین المللی ای مانند المپیک، تنها به خاطر جهانی بودن «شکسپیر» است که می تواند بامعنا باشد.

در «جشنوارۀ شکسپیر» علاوه بر گروه های حرفه ای بریتانیایی، Û³Û· گروه از نقاط مختلف جهان آثاری از «شکسپیر» را به Û³Û· زبان مختلف، از “عربی” Ùˆ “ارمنی” گرفته تا “یاروبایی” (زبان مردم غرب آفریقا)ØŒ روی صحنه Ù…ÛŒ برند Ú©Ù‡ بسیاری از آنها با عناصر فرهنگی Ùˆ ویژگی های سیاسی، اجتماعی معاصر اجراگران شان در هم آمیخته اند.

در واقع هرچند «شکسپیر» نمایشنامه نویسی بریتانیایی است، اما صادقانه باید گفت امروزه وجوه انسانی آثارش او را فراتر از هر مرز و ملیتی برده است. مسائلی مانند خشونت، عشق، تردید، حسادت، جاه طلبی، گناه و قدرت، چیزهایی نیستند که در قید و بند فرهنگ، ملیت، زبان یا دورۀ تاریخی خاصی باقی بمانند و در هر شرایط تازه ای می توانند با تازه شدن جهان، نوع روایت و محمل ویژۀ خود را پیدا کنند.

اینگونه است که در روایت نمایشگران عراقی از نمایشنامۀ «رومئو و ژولیت»، بستر امروزی درام را این رویکرد تشکیل می دهد که خانواده های درگیر در نمایشنامه از دو مذهب شیعه و سنی هستند.

گروهی دیگر از تونس، نمایشنامه «مکبث» را با نگاهی به خشونت و سرکوبگری های رهبران امروزی اعراب به روی صحنه می آورند.

گروهی برزیلی با استفاده از تکنیک های اجرایی سیرک، روایتی از «ریچارد سوم» را به نمایش می گذارد. «تئاتر ملی مکزیک» نیز بر اساس یکی از نمایشنامه های تاریخی «شکسپیر»، با نمایشی در مورد آزتک ها حضور خواهد داشت.

«رویال شکسپیر کمپانی» هم به این جستجوی بین المللی پیوسته و در پروژه ای مشترک با آسیا نمایشنامه های «هیاهوی بسیار برای هیچ» (با حضور هنرمندان هندی) و همچنین «جولیوس سزار آفریقایی» با کارگردانی گِرگ دوران (Greg Doran) را برای حضور در این جشنواره آماده کرده است.

همچنین یوکیو نیناگاوا (Yukio Ninagava) کارگردان مشهور ژاپنی روایت خود از تراژدی «سیمبلین» (Cymbeline) را با استفاده از شیوه های سنتی تئاتر ژاپنی به نمایش می گذارد و دیمیتری کریموف (Dmitry Krymov ) نیز با اجرای خود از نمایشنامۀ «رویای شب نیمه تابستان» به زبان روسی، در بخشی از این جشنواره حضور خواهد داشت.

فرهنگ، بازویی برای اقتصاد

برگزاری «جشنوارۀ شکسپیر» برای بریتانیایی ها یک نمایش بزرگ فرهنگی خواهد بود، اما در عین حال می توان آن را یک تجارت بزرگ هم دانست.

برگزاری المپیک در لندن بی تردید میلیون ها خارجی را به بریتانیا خواهد کشاند که در کنار هتل و نوشیدنی و غذا و شرکت در رویدادهای ورزشی، بدشان نخواهد آمد اگر بخشی از پول شان را صرف یک کالای فرهنگی کنند که در برابرش احساس بیگانگی نمی کنند و نشانی از فرهنگ و جهان پیرامون خودشان را دارد.

از ماه آینده فروش بلیت ها برای نمایش ها شروع خواهد شد. پیش بینی می شود که نزدیک به «یک میلیون بلیت» جهت دیدن این نمایش ها به فروش می رسد که موجب گردش مالی ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون پوند در اقتصاد بریتانیا می شود.

بخوانید: نگاهی به شصت و پنجمین دورۀ جشنوارۀ آوینیون

بخوانید:«جشنوارۀ آوینیون»؛ حقایق و آمار

بیشـتر بخـوانیـد: