صداهای مختل٠در سالن وسیع، به دیوارها Ùˆ پنجره های نورانی Ù…ÛŒ خوردند، ابعاد تازه ای پیدا Ù…ÛŒ کنند Ùˆ در ÙØ¶Ø§ Ù…ÛŒ پیچند؛ کلماتی به انگلیسی، جامائیکایی، هندی، اسپانیایی، پاکستانی، ÙØ±Ø§Ù†Ø³ÙˆÛŒØŒ پاکستانی، ÙØ§Ø±Ø³ÛŒ Ùˆ … به گوش Ù…ÛŒ خوردند، کوچترها بازیگوشانه Ù…ÛŒ خندند Ùˆ بزرگ ترها آواز Ù…ÛŒ خوانند یا سر موضوع های Ù…Ø®ØªÙ„Ù Ø¨ØØ« Ù…ÛŒ کنند.
اینجا هر کسی ØÙ‚ دارد به زبان خودش ØµØØ¨Øª کند، آوازهای سرزمین خودش را بخواند، قصۀ خودش را بگوید Ùˆ مطمئن باشد Ú©Ù‡ دیگران Ø§ØØ³Ø§Ø³ او را Ù…ÛŒ Ùهمند. این نخستین گام های ØØ±Ú©ØªÙ گروه به سوی یک «رویای ناتمام» است.
ØÙ…ید پورآذری، کارگردان ایرانی تئاتر، چند Ù‡ÙØªÙ‡ است Ú©Ù‡ به دعوت جشنوارۀ معتبر Â«Ù„ÛŒÙØªÂ» (LIFT) به لندن Ø³ÙØ± کرده تا بر اساس نمایشنامۀ «رویای شب نیمۀ تابستان» اثر ویلیام شکسپیر، نمایش تازه ای را برای اجرا در این جشنوارۀ هنری Ùˆ ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ÛŒ تولید کند.
نمایش تازۀ ØÙ…ید پورآذری Ú©Ù‡ در کاتالوگ جشنوارۀ Â«Ù„ÛŒÙØªÂ» با عنوان «رویای ناتمام» معرÙÛŒ شده، قرار است از Û²Û± ژوئن تا اول جولای در یک پارکینگ طبقاتی Ùˆ با ØØ¶ÙˆØ± گروه وسیعی از بازیگران ارائه شود.
«رویای ناتمام» در عین ØØ§Ù„ دریچه ای به رویای ناتمام مهاجران خواهد بود؛ مهاجرانی Ú©Ù‡ از راه های دور Ùˆ نزدیک Ùˆ در رویای رسیدن به یک زندگی بهتر، به سوی بریتانیا آمده اند، اما در آنجا با واقعیتی Ù…ØªÙØ§ÙˆØª از سرزمین خیالی خود مواجه شده اند.
اجرا کنندگان این نمایش شامل بیش از Û¸Û° مهاجر، از ملیت ها Ùˆ نژادهای گوناگون خواهند بود؛ کسانی Ú©Ù‡ اکثر آنها پیش از این هرگز بر روی صØÙ†Û€ تئاتر پا نگذاشته اند.
در میان سالن تمرین، Ú©Ù‡ در یک ساختمان قدیمی Ùˆ تاریخی به نام «برج ساعت» (Clocktower) در Ù…ØÙ„Û€ «کرایدون» (Croydon) واقع شده است، ØÙ…ید پورآذری به همراه Ûµ همراه ایرانی اش، بر روند تمرین ها Ùˆ تعلیم علاقه مندان به ØØ¶ÙˆØ± در این پروژه، نظارت Ù…ÛŒ کند.
او می گوید نخستین هد٠اش در اجرای این پروژه، این خواهد بود که به شرکت کنندگان در این تمرین ها جرات و جسارت بیان خود را بدهد و به آنها کمک کند که در عین هماهنگی با دیگران و هد٠نهایی نمایش، جای خود را در جمع پیدا کنند.
به تدریج نوعی آرامش بر سالن تمرین مسلط Ù…ÛŒ شود. کسی با نظمی مشخص شروع به کوبیدن دست ها به هم Ù…ÛŒ کند Ùˆ دیگران به تدریج به او Ù…ÛŒ پیوندند. برخی چشم های شان را بسته اند؛ گویی در ذهن تصاویری Ù…ÛŒ بینند. کسی شروع به خواند یک نغمۀ Ù…ØÙ„ÛŒ Ù…ÛŒ کند؛ شاید یک لالایی. راه آنها به سوی «رویای ناتمام» اینگونه آغاز Ù…ÛŒ شود.
صدا Ùˆ تصاویری از تمرین نمایش «رویای ناتمام» به کارگردانی «ØÙ…ید پورآذری»*
جشنوارۀ Â«Ù„ÛŒÙØªÂ»Ø› وقتی «میزبان» سوژۀ «مهمان» Ù…ÛŒ شود
«جشنوارۀ بین المللی تئاتر لندن» (The London International Festival of Theatre) که با نام اختصاری Â«Ù„ÛŒÙØªÂ» (LIFT) شناخته Ù…ÛŒ شود، هر Û² سال یکبار هنرمندانی از سراسر جهان را در شهر لندن جمع Ù…ÛŒ کند تا اجراکنندۀ نمایش هایی ویژه باشند.
این جشنواره Ú©Ù‡ از سال Û±Û¹Û¸Û± پایه گذاری شده، در عالم هنر به عنوان جشنواره ای جسور اعتبار ÛŒØ§ÙØªÙ‡ است؛ جشنواره ای Ú©Ù‡ تجربه های بزرگ، ماجراجویانه Ùˆ Ù…ØªÙØ§ÙˆØªÛŒ را در ØÙˆØ²Û€ تئاتر را به نمایش Ù…ÛŒ گذارد.
 اما Â«Ù„ÛŒÙØªÂ» همانقدر Ú©Ù‡ یک نمایشگاه٠هنری است، یک رویداد اجتماعی Ùˆ ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯Ø³Ø§Ø²  و جشنواره ای در مورد شهر٠لندن است.
 این جشنواره از طریق دعوت هنرمندان بین المللی به همکاری، در ØÙ‚یقت برای اهالی لندن این امکان را ÙØ±Ø§Ù‡Ù… Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ هر Û² سال یکبار از چشم «دیگران» خودشان را ببینند Ùˆ با نگاهی Ú©Ù‡ هنوز زنگ٠عادت Ù†Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ØŒ با گوشه ها Ùˆ زوایای کمتر دیدۀ شدۀ زندگی Ùˆ شهر Ùˆ جامعۀ خودشان مواجه شوند.
با توجه به همین نکته، اجراهای جشنوارۀ Â«Ù„ÛŒÙØªÂ» الزاماً در قید بند سالن های مرسوم تئاتر باقی نمی مانند Ùˆ نمایش های عجیب آن ممکن است در هر نقطه ای از شهر برپا شوند؛ نمونه ای از آن، همین نمایش «رویای ناتمام» است Ú©Ù‡ برای آن از ØÙ…ید پورآذری دعوت شده تا با تجربیاتی Ú©Ù‡ در زمینۀ تئاتر Ù…ØÛŒØ·ÛŒ دارد، اجرای آن را در یک پارکینگ Û³ طبقه، در قلب Ù…ØÙ„Û€ «کرایدون» به نمایش بگذارد.
«کرایدون»؛ ØØ§Ø´ÛŒÙ‡ ای بر متن زندگی
Ù…ØÙ„Û€ «کرایدون» در جنوب غربی لندن، عموما ناØÛŒÙ‡ ای مهاجر نشین است Ùˆ از Ù…ØÙ„ات قدیمی Ùˆ Ùقیر لندن Ù…ØØ³ÙˆØ¨ Ù…ÛŒ شود.
قرار داشتن «ساختمان مهاجرت٠وزارت کشور بریتانیا» در این Ù…ØÙ„ه، موجب شده Ú©Ù‡ «کرایدون» به نخستین توقÙگاه بسیاری از مهاجران خارجی تبدیل شود؛ توقÙÛŒ ظاهرا موقت، Ú©Ù‡ گاه سال ها به طول Ù…ÛŒ انجامد. همین مسئله در Ø·ÛŒ سال های طولانی Ø¨Ø§ÙØª اجتماعی Ù…ØªÙØ§ÙˆØªÛŒ را برای «کرایدون» Ø´Ú©Ù„ داده است.
 خیابان های «کرایدون» آمیخته ای از آدم هایی با ملیت ها، قومیت ها، نژادها، مذاهب Ùˆ زبان های Ù…ØªÙØ§ÙˆØª را به نمایش Ù…ÛŒ گذارد؛ آدم هایی Ú©Ù‡ خودشان یا والدین شان روزی با رویای رسیدن به زندگی بهتر Ø³ÙØ±ÛŒ طولانی را به سوی قلب بریتانیا شروع کرده اند، اما در عمل برخی از آنها سال هاست Ú©Ù‡ در برزخ Ù¾Ø°ÛŒØ±ÙØªÙ‡ شدن یا نشدن، جایی در ØØ§Ø´ÛŒÛ€ متن اصلی زندگی به سر Ù…ÛŒ برند.
کارکرد اجتماعی نمایش «رویای ناتمام» درست در همین نقطۀ تلاقی ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ ها Ø´Ú©Ù„ Ù…ÛŒ گیرد. از نظر برگزار کنندگان جشنوارۀ Â«Ù„ÛŒÙØªÂ» این نمایش ÙØ±ØµØªÛŒ است تا این مهاجران برای یک بار هم Ú©Ù‡ شده، صدای خود Ùˆ قصه های Ù†Ø§Ú¯ÙØªÛ€ خود را به گوش دیگران برسانند. Ùˆ برای انجام چنین پروژه ای بی تردید ØÙ…ید پورآذری انتخاب مناسبی است.
«دور Ø¯ÙˆÙØ±Ù…ان» تا لندن
برای مدیران جشنوارۀ Â«Ù„ÛŒÙØªÂ» سابقۀ ØÙ…ید پورآذری در «اجرای نمایش های ØØ±ÙÙ‡ ای با ØØ¶ÙˆØ± کسانی Ú©Ù‡ اکثرا تجربۀ اجرای نمایش را نداشته اند»، «ایده پردازی برای اجرای نمایش در مکان های نامرسوم» Ùˆ «دغدغه های اجتماعی Ùˆ ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ÛŒ او در کار با مهاجران»، دلایلی معتبری برای اعتماد به او هستند.
ØÙ…ید پورآذری در ایران Ùˆ Ø·ÛŒ چند سال گذشته، یکی از نمایندگان جریانی بوده است Ú©Ù‡ با ÙØ§ØµÙ„Ù‡ Ú¯Ø±ÙØªÙ† از ساختمان های دولتی٠تئاتر ایران Ùˆ شیوه های Ù…Ø¯ÛŒØ±ÛŒØªÛŒÙ ØØ§Ú©Ù… بر آنها، مسیر های Ù…ØªÙØ§ÙˆØªÛŒ را برای ÙØ¹Ø§Ù„یت خلاقانۀ خود Ùˆ ارتباط با لایه های Ù…ØªÙØ§ÙˆØªÛŒ از جامعۀ ایرانی جستجو Ù…ÛŒ کنند Ùˆ تجربیاتی به دست آورده Ú©Ù‡ با نیازهای این پروژه انطباقی آشکار دارند.
او پیش از این در تهران Ùˆ در Ù…ØÙ„Û€ شوش، نمایش Â«ØØ³ÛŒÙ†Ù‚لی، مردی Ú©Ù‡ لب نداشت» را با ØØ¶ÙˆØ± Ú©ÙˆØ¯Ú©Ø§Ù†Ù Ù…Ù‡Ø§Ø¬Ø±Ù Ø§ÙØºØ§Ù† تولید کرده است، با ØØ¶ÙˆØ± دانشجویان رشته های ÙÙ†ÛŒ Ùˆ مهندسی Ùˆ خارج از چهاچوب های مرسوم سالن های رسمی تئاتر، نمایش «دور دو ÙØ±Ù…ان» را در یک پارکینگ طبقاتی به نمایش گذاشته است Ùˆ در ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯Ø³Ø±Ø§ÛŒ Ø¯ÙˆØ±Ø§ÙØªØ§Ø¯Û€ «بهمن» در جنوب تهران –  و با ØØ¶ÙˆØ± اهالی همان منطقه – نمایش های ØªØØ³ÛŒÙ† شدۀ «ادیپ» Ùˆ «دایرۀ گچی» را در یک سولۀ پرورش قارچ روی صØÙ†Ù‡ برده است.
 همزمانی Ø§ØªÙØ§Ù‚ÛŒ اجرای نمایش «دایرۀ گچی» با جشنوارۀ بین المللی تئاتر ÙØ¬Ø± در سال ۸۹، برای برخی از مهمانان خارجی٠جشنواره این ÙØ±ØµØª را پیش آورد Ú©Ù‡ غیر از تماشای آثار جشنواره، سری هم به جنوب شهر تهران بزنند Ùˆ بیرون از چهارچوب های این جشنواره به تماشای نمایش پورآذری بنشینند.
Â ØØ§ØµÙ„٠همین Ù…Ù„Ø§Ù‚Ø§ØªÙ Ø§ØªÙØ§Ù‚ی، دعوت از ØÙ…ید پورآذری برای همکاری با جشنوارۀ معتبر Â«Ù„ÛŒÙØªÂ» در بریتانیا بود Ú©Ù‡ اکنون با تولید نمایش «رویای ناتمام» Ø´Ú©Ù„ عملی به خود Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ است.
وقتی آدم های معمولی، اجراکنندگان تئاتر می شوند
پورآذری سال گذشته Ø³ÙØ±ÛŒ تØÙ‚یقاتی به لندن داشته Ùˆ جوانب کارش را به خوبی بررسی کرده است. ØØ§ØµÙ„ Ø³ÙØ± قبلی رسیدن به تواÙÙ‚ هایی Ú©Ù„ÛŒ در مورد ایده های اجرایی نمایش Ùˆ جای اجرای آن بوده است.
او ØØ§Ù„ا به لندن برگشته تا تولید نمایش را شروع کند. ساعت بزرگ بالای ساختمان «برج ساعت» با تیک تاک منظمی پیش Ù…ÛŒ رود، کاتالوگ جشنواره منتشر شده Ùˆ ÙØ±ÙˆØ´ بلیت های اجراهای نمایش در جشنوارۀ Â«Ù„ÛŒÙØªÂ» از هم اکنون آغاز شده است.
تولید نمایش چند Ù‡ÙØªÙ‡ است Ú©Ù‡ آغاز شده Ùˆ پورآذری Ùˆ همراهانش هر روز نزدیک به Û¸ ساعت را بی وقÙÙ‡ کار Ù…ÛŒ کنند. اما مشخص است Ú©Ù‡ پورآذری تصمیم ندارد تمرین های نمایش را به شیوۀ معمول در تولید تئاتر، با یک نمایشنامۀ از قبل آماده شده Ùˆ تقسیم نقش ها، پیش ببرد. بلکه ØªØ±Ø¬ÛŒØ Ù…ÛŒ دهد Ø·ÛŒ یک ÙØ±Ø§ÛŒÙ†Ø¯ غیرمستقیم، همراهانش را به تدریج پیدا کند Ùˆ آنها را گام به گام به سمت نمایش٠نهایی پیش ببرد.
در واقع متن نمایشنامه را در Ø·ÛŒ مراØÙ„ تولید نمایش Ùˆ با ØØ¶ÙˆØ± آدم ها Ùˆ بر اساس آدم های مشارکت کننده در اجرای نمایش، تکمیل Ù…ÛŒ شود. «رویای ناتمام» قرار است بازتابی از آدم های واقعی باشد Ùˆ به همین دلیل اگرچه از نمایشنامۀ «رویای شب نیمۀ تابستان» الهام Ù…ÛŒ گیرد، اما با این نمایشنامۀ مشهور شکسپیر تنها ارتباط Ù…ØÙˆ Ùˆ دوری خواهد داشت.
پورآذری در مورد ارتباط نمایش «رویای ناتمام» با نمایشنامۀ شکسپیر می گوید: «هد٠ما اجرای نمایشی از شکسپیر نبوده Ùˆ نیست. شاید در نهایت از آن متن تنها شمایلی Ú©Ù„ÛŒ باقی بماند. در واقع ما با Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از عناصری مثل «خواب دیدن» Ùˆ «رویا دیدن» در نمایشنامۀ شکسپیر، Ø³ÙØ± تازه ای را شروع Ù…ÛŒ کنیم».
پورآذری Ùˆ همراهان ایرانی اش کار خود را با یک برنامۀ آموزشی Ùˆ برگزاری کارگاه هایی با ØØ¶ÙˆØ± علاقه مندان شروع کرده اند. خودش Ù…ÛŒ گوید از Ù¾ÛŒØ´Ø±ÙØª کارش در این چند Ù‡ÙØªÙ‡ کاملا راضی است Ùˆ در همین مدت کوتاه تعداد زیادی از اعضای گروهش را پیدا کرده است.
درهای سالن تمرین نمایش «رویای ناتمام» هر روز بر روی گروه ها مختل٠مردم باز است تا در آن سرک بکشند Ùˆ اگر دوست داشتند به جمع این گروه بپیوندند. اینجا هیچ Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ÛŒØªÛŒ وجود ندارد Ùˆ قرار نیست هیچکس با نقش های از پیش تعری٠شدۀ نمایشنامه ای منطبق باشد؛ هز کس Ù…ÛŒ توان همان Ú©Ù‡ هست Ùˆ همانگونه Ú©Ù‡ هست، به این جمع بپیوندد Ùˆ نقشی برای خود پیدا کند.
اینجا ØØªÛŒ به Ù„ØØ§Ø¸ تعداد بازیگرها هم Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ÛŒØªÛŒ وجود ندارد. خود پورآذری دربارۀ تعداد نهایی بازیگران نمایش با خنده Ù…ÛŒ گوید: «هرچی بیشتر، بهتر!». به همین دلیل با وجود آنکه چند Ù‡ÙØªÙ‡ است Ú©Ù‡ تولید Ùˆ تمرین «رویای ناتمام» آغاز شده، مسئولان جشنوارۀ Â«Ù„ÛŒÙØªÂ» کماکان با جوامع Ùˆ گروه های مختلÙÛŒ از مهاجران، با سنین Ùˆ جنسیت ها Ùˆ میلت های Ù…Ø®ØªÙ„ÙØŒ ارتباط برقرار Ù…ÛŒ کنند Ùˆ از آنها دعوت Ù…ÛŒ کنند Ú©Ù‡ اگر مایل هستند در این پروژه ØØ¶ÙˆØ± داشته باشند.
هر Ù‡ÙØªÙ‡ØŒ اجرای یک پرÙورمنس در شهر
شرکت کنندگان در کارگاه های این پروزه در همین مدت کوتاه، اجرای چند پرÙورمنس را در خیابان های «کرایدون» Ùˆ Ù…ØÙ„ات اطرا٠«برج ساعت» پشت سر گذاشته اند Ùˆ در Ù‡ÙØªÙ‡ های آینده اجراهای بیشتری را پیش رو دارند.
 به Ú¯ÙØªÛ€ پوآذری این اجراکنندگان پرÙورمنس ها به تدریج از Ù…ØÙ„ات آشنای٠خود، به سوی به Ù…ØÙ„ات مرکزی لندن کشیده خواهد شد تا اهالی مناطق دیگر لندن هم با آنچه در «کرایدون» رخ Ù…ÛŒ دهد، رو در رو شوند.
اکثر مشارکت کنندگان در این پروژه قرار است در نخستین تجربۀ خودشان در تئاتر، با جمعیت انبوه تماشاگران جشنوارۀ Ù…Ø¹Ø±ÙˆÙ Â«Ù„ÛŒÙØªÂ» روبرو شوند Ùˆ لازم است برای این کار کاملاً آماده باشند. به همین دلیل از نظر پورآذری اجرای Ù‡ÙØªÚ¯ÛŒ پرÙورمنس ها دقیقا بخشی از ÙØ±Ø§ÛŒÙ†Ø¯ تمرین Ùˆ تولید نمایش نهایی است.
پورآذری در اینباره Ù…ÛŒ گوید: «ما هر Ù‡ÙØªÙ‡ یک پرÙورمنس در شهر خواهیم داشت. با این کار Ù…ÛŒ خواهم آدم هایی Ú©Ù‡ در پروژه شرکت دارند لذت «اجرا» را تجربه کنند Ùˆ برای اجرای نمایش نهایی انگیزۀ آنها بیشتر شود. در عین ØØ§Ù„ØŒ همین اجراها به بچه های گروه Ú©Ù…Ú© Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ برای مواجهه با تماشاگر Ùˆ به نمایش گذاشتن Ùˆ بیان خودشان، اعتماد به Ù†ÙØ³ Ùˆ تجربۀ لازم را پیدا کنند».
همسرایی٠بی چهرگان٠لندن
هنوز تا رویارویی نهایی راه زیادی باقی مانده است. اما Ù†ØÙˆÛ€ شکلگیری این نمایش Ùˆ ایدۀ اولیۀ آن، از همین الان توجه رسانه ها Ùˆ سازمان های Ù…Ø®ØªÙ„Ù ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ÛŒ Ùˆ اجتماعی Ùˆ مردم عادی را به سوی خود جلب کرده است.
Ø·ÛŒ همین چند Ù‡ÙØªÙ‡ØŒ نشریات Ù…ØÙ„ÛŒ Ùˆ Ø¢Ú¯Ù‡ÛŒ های اطلاع رسانی آنچه در این ساختمان رخ Ù…ÛŒ دهد را هیجان انگیزترین رویداد سال Û²Û°Û±Û² در Ù…ØÙ„Û€ «کرایدون» معرÙÛŒ کرده اند.
ساختمان تاریخی «برج ساعت» در Ù…ØÙ„Û€ «کرایدون»، به تدریج نگاه٠کنجکاو رهگذران Ùˆ روزنامه نگاران را به سوی خود دعوت Ù…ÛŒ کند تا بÙهمند در این ساختمان قدیمی Ú†Ù‡ رخ Ù…ÛŒ دهد Ùˆ منبع این صداها، خنده های کودکانه Ùˆ آواهای ناشناخته ای Ú©Ù‡ سکون Ùˆ رخوت این Ù…ØÙ„Û€ Ùقیر نشین را به هم زده چیست؟
مردم لندن به زودی باید با بخشی از جامعۀ خودشان روبرو شوند. کمتر از دو ماه دیگر، پارکینگ سه طبقه ای در Ù…ØÙ„Û€ «کرایدون» جایی برای نمایش «رویای ناتمام» مهاجران Ù…ÛŒ شود؛ مهاجرانی Ú©Ù‡ هرچند در کنار مردم لندن زندگی کرده اند Ùˆ با آنها Ù†ÙØ³ کشیده اند، اما انگار در این شهر هیچگاه چهره ای Ùˆ صدایی نداشته اند. دو ماه دیگر، این «بی چهرگان» به صدا در Ù…ÛŒ آیند.
*با تشکر از ØÙ…ید پورآذری، Dominic JangeisØŒ سعید زارعی Ùˆ نشمینه نوروزی
1 دیدگاه
باشد Ú©Ù‡ شمار پورآذری ها یمان ÙØ²ÙˆÙ† تر گردند. با سپاس Ùˆ آرزوی توÙیق برای ایشان Ùˆ امکان تØÙ‚Ù‚ چنین ایده هایی در تهران Ùˆ دیگرشهرهای خودمان.